Wondenwijzer - Preventie

[gesponsorde mededeling]

decubitus

Preventie van decubitus is het voorkomen van schade aan de huid door het beperken van druk- en schuifkrachten.

Pas preventie toe bij alle zorgvragers met een verhoogd risico op decubitus.
Zorg voor een multidisciplinaire aanpak bij de preventie van decubitus! Stel een gezamenlijk preventief beleid vast en voor elke zorgvrager een individueel preventieplan.
Leg afspraken, observaties en bevindingen altijd vast in het dossier.
Raadpleeg bij onvoldoende kennis en ervaring of bij twijfel altijd een deskundige.

Neem bij opname en bij elke verandering in de toestand van de zorgvrager een risicoscore af. Gebruik een standaard, en steeds hetzelfde, risicoscore-instrument.
Observeer en beoordeel de huid.
Risicoplaatsen voor ontstaan decubitus: stuit, zitbeenderen, hielen, ellebogen, schouders, achterhoofd, oren, heupen, knieën, enkels, wervelkolom; alle plaatsen waar druk is.

Risicoplaatsen decubitus

Informeer de zorgvrager en/of mantelzorg mondeling én m.b.v. een patiëntenfolder over:

Motiveer de zorgvrager en/of mantelzorger, indien mogelijk, in het zelfstandig uitvoeren van preventieve maatregelen.

Inspecteer de huid op risicoplaatsen regelmatig op niet-wegdrukbare roodheid, lokale warmte, verharding of oedeem.
Controleer de huid op de inwerking van extreme vochtigheid. Bescherm de huid indien nodig door het gebruik van een barriëremiddel.
Vraag elk ongemak of pijn te melden en beoordeel of de oorzaak decubitus is.
Controleer de huid op ontstaan decubitus door druk-, of schuifkrachten en/of medische hulpmiddelen en/of andere voorwerpen en/of kreukels in bed of kleding.

Screen de voedingstoestand met een screeningsinstrument en bepaal de frequentie van screening.
Verwijs bij risico op decubitus en/of (dreigende) ondervoeding naar een diëtist voor een voedingsadvies en vroege beoordeling en behandeling van voedingsproblemen.
Optimaliseer de voedings- en vochttoestand van de zorgvrager.

In bed

Pas indien mogelijk altijd wisselhouding toe. Overweeg hierbij de toestand van de zorgvrager en het ingezette matras.
Draai een persoon, indien mogelijk, niet op een lichaamsdeel met niet-wegdrukbare roodheid of al bestaande decubitus.
Leg de zorgvrager afwisselend in 30 graden zijligging of platliggende positie (rechterzij, rug/buik, linkerzij, rug/buik). Vermijd houdingen die druk verhogen zoals 90 graden zijligging of onderuitgezakte halfzittende houding (door gebruik knieknik).
Gebruik de semi-fowlerhouding als zitten noodzakelijk is (hoofdsteun 30 graden + knieknik)
Bepaal de frequentie van wisselhouding aan de hand van:
- gevoeligheid en conditie van huid op risicoplaatsen
- activiteit en mobiliteit zorgvrager
- behandeldoelen
- eigenschappen matras
Controleer na elke houdingsverandering op (nieuwe) decubitus

Bepaal frequentie en methode opnieuw als niet het gewenste resultaat wordt bereikt.
Laat niet langer dan noodzakelijk op een harde ondergrond zitten/liggen (po, douchestoel, röntgentafel).

In de (rol) stoel

Zorg voor ondersteuning van de voeten op vloer, voetenbankje of voetsteun.
Beperk, bij personen die niet rolstoelgebonden zijn, de tijd die men zonder drukvermindering in de stoel zit.
Laat, indien mogelijk, de zorgvrager in een (rol)stoel minimaal elk uur de stuit van de zitting liften d.m.v. het naar voren en/of opzij buigen in de (rol)stoel. Gebruik transferhulpmiddelen bij het verplaatsen van de zorgvrager.

Goede zithouding

Goede lighouding

Matrassen

Gebruik tenminste een hoogwaardig drukreducerend matras.
Gebruik, indien wisselligging niet mogelijk is, een alternerend matras of oplegmatras.
Baseer de keuze voor het type drukreducerend matras/kussen/bed aan de hand van:
- Risico op decubitus/ernst aanwezige decubitus
- Locatie decubitus
- Mate van mobiliteit, comfort van de zorgvrager
- Setting, benodigde extra eigenschappen (beheersing, functiebeperking vocht, temperatuur, wrijven/schuiven)
- Ervaren pijn, klinische blik

Ga bij het gebruik van een drukreducerend matras/bed door met wisselligging (indien mogelijk).
Controleer bij elk contact geschiktheid en werkzaamheid van AD matras/bed/kussen (doorzakken, stroomuitval, drukverdelingsstand).
Beperk de hoeveelheid beddengoed en onderleggers.

Preventie hieldecubitus in bed

Zorg dat de hielen vrij liggen van het matras m.b.v. een kussen onder het onderbeen; het onderbeen volledig ondersteund, de knie licht gebogen, óók op een drukreducerend matras.

Eveander kussen

Zitkussens

Gebruik bij beperkingen in mobiliteit een drukreducerend zitkussen passend bij de gebruikte stoel.

Evalueer de preventieve maatregelen regelmatig (minimaal 1x per twee weken) en bij elke
verandering van de toestand van de zorgvrager.